Doodsimpel

Een terugkerend thema in ieders leven is de dood. Of je nu wil of niet, er komt een moment in je leven dat je afscheid moet nemen van een dierbaar persoon. Logischerwijs zouden het eerst de “oude” mensen zijn zoals je (overgroot)opa of oma. Helaas is logischerwijs niet altijd van toepassing en kan het gebeuren dat we afscheid nemen van iemand die nog in de bloei van het leven is. Iemand die midden in het leven stond, maar het gevecht om te leven niet kan winnen. Zaterdag hadden wij een uitvaart van iemand die midden in het leven stond. Haar dood heeft me diep geraakt, ondanks dat ik haarzelf niet heel goed kende. Zij is de (schoon)moeder van goede vrienden van ons en ik zag haar op feestjes of soms kwam ik haar tegen in het park. En toch heeft het me diep in mijn hart geraakt.
Het heeft me geraakt omdat het niet “logisch” is. Het heeft me geraakt omdat de vrienden die me zo dierbaar zijn verdriet hebben. Het heeft me geraakt omdat haar moeder, die zelf al zoveel heeft meegemaakt, nu de dood van haar eigen dochter moet meemaken. Het heeft me geraakt omdat zij nog zoveel uit het leven kon halen. En bovenal heeft het me geraakt omdat het zo dichtbij komt.
Voordat ik kinderen had, was ik niet bang om dood te gaan. Ik heb er vaak over nagedacht in mijn leven, voornamelijk als ik alweer een sterfgeval meemaakte. Dood gaan vind ik niet beangstigend, maar het idee dat ik mijn kinderen achter moet laten zonder moeder, dat idee is angstaanjagend. Deze gedachten spelen niet wekelijks door mijn hoofd. Gelukkig maar, want dat zou een zware belasting zijn. Maar deze week spookt het door mijn hoofd. En nu hoef ik niet alleen voor mezelf uitzoeken hoe ik denk over de dood en wat ik daarbij voel. Marijn is in zijn jonge leventje ook met de dood in aanraking gekomen en ook hij heeft daar gedachten en gevoelens bij.

Marijn was net 2 jaar geworden toen mijn oma overleed. Mijn oma was heel oud en zwak en had een mooi leven gehad. Logischerwijs ging zij dood. Marijn kwam iedere week bij zijn overgrootoma, dus zaten we met het dilemma. Wat vertellen we hem. Marijn is altijd al een slimmerik geweest en helemaal niks vertellen leek ons geen goede optie. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen vanaf ongeveer 6 jaar pas echt kunnen beseffen wat dood zijn is. Pas dan kunnen hun gedachten het helemaal omvatten dat iemand er niet meer is en ook niet meer terugkomt. Dat de dood onherroepelijk is.
We wisten dus dat hij het niet goed zou begrijpen zoals wij dat doen, maar we wisten ook dat hij ernaar zou vragen. Uiteindelijk hebben we hem verteld dat oma dood was gegaan en bij de maan en sterren is gaan wonen. En omdat ze hoog woont, kan ze ons zien en kun je naar haar zwaaien. Hij vond dat op dat moment een prima uitleg en het was voor hem heel simpel. Oma is dood, dus we kunnen niet meer naar haar toe.

Nu is hij bijna 4 en omdat hij door had dat wij niet zomaar een dagje weg gingen, kwamen ook nu de vragen. Wij streven ernaar om Marijn altijd antwoord te geven op zijn vragen, in een voor hem duidelijke taal. Een uitleg die past bij zijn leeftijd en waar hij iets mee kan. Nu is dat bij “de dood” heel lastig, want zelfs volwassenen weten vaak niet wat ze er mee moeten.
We hebben hem verteld dat de mama van onze vriend is dood gegaan en dat we daarom naar de kerk gingen. Dat zij bij de maan en sterren gaat wonen en dat wij in de kerk dag gingen zwaaien en aan iedereen gingen vertellen dat ze een lieve mama was geweest. Na enig doorvragen van de kant van Marijn werd het voor hem duidelijk dat deze mama er zelf niet zou zijn in de kerk en dat zij bij oma zou gaan wonen. Ook dit is voor Marijn heel simpel. Het is gezellig bij de maan en de sterren, je kunt er spelen en oma woont er. En als je wil kun je ook nog naar beneden kijken en zwaaien.
’s Avonds werd duidelijk dat de gedachten van Marijn overuren hadden gemaakt. Hij vroeg mij wanneer ik dood zou gaan, want hij wilde niet dat ik weg zou gaan omdat hij me dan te erg zou missen. Hier was een leugentje om bestwil op zijn plaats, dus ik heb hem maar niet verteld dat niemand weet wanneer de dood eraan komt. Ik heb hem verteld dat ik pas dood ga als Marijn zelf al heel groot is en als ik heeeeeel oud ben. En ook dit was voor Marijn heel simpel: “Maar dan krijg je van mij wel een rolstoel en een stok, dan kun je toch nog eten en lopen en dan hoef je niet dood te gaan.” Hiermee was voor Marijn het gesprek beëindigd, zijn gedachten waren klaar.
Wat is het toch heerlijk dat kinderen er zo simpel mee om kunnen gaan. Na zo’n emotionele dag is het heel verhelderend.

Dit alles brengt me nog op een anekdote bij het overlijden van mijn opa.
Mijn achterneefje was toen rond de 4/5 jaar. De avond voor de uitvaart gingen wij met de familie bij de kist kijken. Mijn neefje keek in de kist naar zijn overgrootopa en mijn oma (zijn overgrootoma) stond ernaast en ze zei tegen hem: “Kijk, opa slaapt.” Hij keek haar aan, met een blik alsof oma seniel aan het worden was, en zei:  “Nee hoor oma, hij is dood.”
Ik persoonlijk moest er erg om lachen, kinderen hoef je niks wijs te maken. Je moet ze alleen alles uitleggen in hun eigen tempo en eigen taal.
Voor kinderen is het zo simpel, doodsimpel…